محمد بن عبداللّه بن جعفر
محمد فرزند عبداللّه بن جعفر بود کتاب نسب قریش او را محمد اصغر نامیده است درباره مادرش سه قول است:
مادرش کنیز بود.(۱)
مادرش زینب دختر علی بود.(۲)
نام مادرش را حفصة بن ثقیف(۳)، حوصاء دختر حفصه (۴)، خوصاء(۵)، حوط بنت حفصه(۶) به اختلاف ضبط کرده‌اند. که قول قوی پسر حضرت زینب نبوده است.
شب عاشورا حسین علیه‌السلام برای اصحاب و اهل‌بیت خود سخنانی فرمود: … همانا به شما اجازه دادم که همه‌تان بروید و هیچ‌چیز درباره من بر عهده شما نخواهد بود. برادران و برادر زادگان و دو پسران عبداللّه بن جعفر گفتند: چرا این کار را بکنیم؟ برای اینکه پس از تو زنده بمانیم! خداوند آن روز را برای ما هرگز نیاورد.(۷)
روز عاشورا بعد از عبداللّه بن مسلم بن عقیل، محمد بن عبداللّه بن جعفر به میدان آمد(۸) اما در کتاب ألفتوح و مقتل خوارزمی آمده است که محمد بعد از عبدالرحمان بن عقیل به میدان آمد.
محمد این‌چنین رجز فرمود:
به خدا از دشمنان شکایت می‌برم که این قوم از روی پستی و کور باطنی در هلاکت افتادند آن‌ها علوم قرآن از محکمات تنزیل و تبیان را تبدیل کردند و کفر و سرکشی خود را آشکار نمودند(۹) در مقتل خوارزمی «محکمات تنزیل و تبیان» ندارد. پس جنگ سختی کرد(۱۰) آنگاه ۱۰ نفر را کشت(۱۱) و سپس عامر بن نهشل تمیمی، بر او حمله کرد و او را کشت.(۱۲)
در زیارت ناحیه از امام هادی علیه‌السلام آمده است:
«سلام بر محمد بن عبداللّه بن جعفر حاضرشده به‌جای پدرش و برادرش و حفظ‌کننده او با پیکرش. خداوند قاتل او عامر بن نهشل تمیمی [تیمی]را لعنت کند.(۱۳)،
از فرزندان عبداللّه بن جعفر، محمد کشته شدند، پس سر او را به‌سوی یزید بن معاویه فرستادند و در شام سرش را آویزان کردند.(۱۴)