مادر چهار شهید (امّ‌البنین)

مادر عباس و عبداللّه و جعفر و عثمان امّ‌البنین بوده است.(۱)
در تاریخ قم گوید: نامش ام منذر بنت حزام بوده است. در الارشاد و کامل بهایی گوید: نامش لیلی دختر مسعود ثقفی بود. چون از امیرالمؤمنین جمله پسران زائید ملقب به امّ‌البنین شد.
اما آنکه نامش را لیلی بنت مسعود بن خالد نوشته(۲) این گفته ضعیف است که این نام مادر ابوبکر بن علی بوده است. و آنکه نام مادر اینان را لیلی بنت ابی مرّه نوشته(۳) هم اضعف می‌باشد.
اما امّ‌البنین را بعضی‌ها دختر حزام(۴) و بعضی دختر خزام(۵) و بعضی دختر حرام یادداشت کرده‌اند(۶) و اینکه او را عامری(۷) از آل وحید(۸) و کلابیه(۹) نوشته‌اند منظور، از قبیله و فامیلی او نام‌برده‌اند.
امّ‌البنین که مادر چهار پسرِ کشته شده بود، به قبرستان بقیع می‌آمد و برای آن‌ها ندبه می‌کرد. ندبه او به‌قدری سنگین بود که دل‌ها را می‌سوزانید و مردم دور او جمع می‌شدند و کلمات سوگواری او را گوش می‌دادند تا جائی که مروان حکم (با آن عداوتی که داشت) می‌آمد و ندبه او را گوش می‌داد و گریه می‌کرد.(۱۰)
مادر عبداللّه و عباس و جعفر امّ‌البنین کلابیه بوده است که بر حسین ناله و گریه می‌کرد به‌طوری‌که کفّ بصره: نور چشمش کم شد. (یا چشمش از دیدن باز می‌ایستاد) مروان حاکم مدینه شب‌ها به‌صورت ناشناس می‌آمد و ناله و گریه امّ‌البنین را گوش می‌داد.(۱۱)