عبداللّه بن علی علیهالسلام
عبداللّه فرزند امیرالمؤمنین و نام مادرش امّالبنین بود، نه لیلی بنت ابی مرة که کتاب الثقات نوشته است.
عمر مبارکش ۲۵ سال بود.(۱)؛ او را عبدالله بن علی الاکبر هم معرفی نموده اند.(۲)، کنیهاش ابو محمد اکبر بود.(۳)
در مقتل خوارزمی گوید: عبدالله نام ابوبکر بن علی علیهالسلام است؛ اگر منظورش همین عبدالله فرزند امّالبنین باشد لقبش ابوبکر است و الا نام مادر ابوبکر بن علی، لیلی بنت مسعود بن خالد بود.(۴)
برای او همسر و فرزندی ننوشتهاند، چنانکه برادرش عباس به او و برادران فرمود: شما که فرزند ندارید بروید بجنگید(۵) و این موضوع متواتر و مسلّم است.
پس از امر عباس علیهالسلام به برادران… عبدالله از جلوی برادران مادری به میدان رفت.(۶)
عبدالله وقتی به میدان رفت رجز خواند و فرمود:
من فرزند سخاوت و فضیلت هستم او علی است که در اعمال خوب و نیکوکردار بود آن شمشیر رسول خداست که خوارکننده [مجازات دهنده] است در هر روزی که سختی ظاهر شود.(۷) وقتی عبداللّه بن میدان رفت، جنگ شدیدی کرد و میان او وهانی بن ثبیت درگیری شد و دو ضربت بر او واردشده تا کشته گردید.(۸) هانی ثبیت او را کشت و سرش را نزد عمر بن سعد آورد.(۹) در مقتل فضیل گوید: قاتلش خولی بن یزید بهوسیله تیری او را کشت و در کشتنش یکی از مردان بن تمیم بن ابان در آمادهسازی تیر او را یاری داد. و در امالی خمیسیه آمده است که: مردی از اُبان بن دارم سرش را برید و این شخص قاتل عبدالله بن علی نبوده.
در اینکه عبداللّه بعد از کدام برادرش کشته شد مختلف نوشتهاند:
بعد از جعفر(۱۰)
بعد از عثمان(۱۱)
خودش اولین نفر از برادرانش بود.(۱۲)
قاتل عبداللّه: هانی بن ثبیت حضرمی(۱۳)
اما مقتل فضیل، قاتل را خولی بن یزید اصبحی نوشته است. در زیارت ناحیه، امام هادی علیهالسلام فرمود: خداوند قاتل او هانی بن ثبیت حضرمی را لعنت کند.(۱۴)
در سلام و زیارت بر جنابش در زیارت ناحیه امام هادی علیهالسلام چنین آمده است: سلام بر عبداللّه بن امیرالمؤمنین هم او که دچار بلا شد و در سرزمین کربلا ندای ولایت و دوستی سرداد و از جلوی بدن و پشت سر هدف ضربت شمشیر قرار گرفت.(۱۵)